Nükleik Asitler

NÜKLEİK ASİTLER

Yapılarında C,H,O,N ve P bulunduran ve hücreler tarafındansentezlenen büyük organik bileşiklerdir. Görevleri genel olarak kalıtsal bilgiyi taşımak aktarmak ve hücreyi yönetmektir.
Nükleik asitlerin yapı taşları Nükleotit  lerdir.Bir nükleotitte Azotlu organik bir baz,5C'lu şeker ve fosfat molekülleri vardır.Yanlızca azotlu organik baz ve şekerden oluşan yapıya Nükleozit adı verilir.
Baz -------Şeker--------Fosfat =Nükleotit
Şimdi Nükleik asitlerin yapısındaki yapıları inceleyelim.

BAZ

Nükleik asitlerin yapısında iki çeşit baz bulunur.
1-PÜRİN GRUBU BAZLAR:Çift halkalı bazlardır.Bu nedenle büyük molüllerdir.İki tane bazı vardır.Adenin (A)ve Guanin (G)
2-PİRİMİDİN GRUBU BAZLAR:Tek halkalı bazlardır.Bu nedenle küçük moleküllerdir.Üç tane bazı vardır.Timin (T),Sitozin (S veya C),Urasil (U)

Kaynak: http://www.genetiklab.com/index.php?sayfa=dersane

ŞEKER

Nükleik asitlerde 5C'lu şekerler bulunur.Pentozlar Riboz ve Deoksiriboz şekerleridir.
Riboz:C₅H₁₀O₅ Deoksiriboza göre bir oksijen fazladır.Deoksiriboz:C₅H₁₀O₄

FOSFORİK ASİT

Nükleik asitlerin ortak grubudur.H₃PO4
Bazı nükleotit çeşitleri şunlardır.
Adenin + Deoksiriboz +Fosforik asit=Adenin(deoksiribo)Nükleotit
Urasil + Riboz + Fosforik asit=Urasil(ribo)nükleotit
Bir nükleik asit zincirini oluşturan nükleotitlerin birbirine bağlanmasını sağlayan bağ Fosfodiester bağıdır.
Nükleikasitler bulundurdukları şeker çeşidine göre 2 ye ayrılır.

1-DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)

Dna modeli Watson ve Crick tarafından ortaya konmuştur.Buna göre
*İki tane iplikten oluşmuş, sarmal yapıya sahip bir moleküldür.
*Adenin,Guanin,Sitozin ve timin nükleotitlerini bulundurabilir.Urasil nükleotidini bulundurmaz.
*Deoksiriboz şekeri bulundurur.
*Bir zincirdeki adenin nükleotitinin karşısına diğer zincirde timin nükleotidi, guanin nükleotidinin karşısına da sitozin nükleotidi gelir.
DNA için  A/T =G/C=Pürin/Pirimidin=Fosfat/şeker=1
DNA molekülü oluşurken bir zincirdeki nükleotitler birbirine fosfodiester, karşılıklı nükleotitler birbirlerine Hidrojen bağı ile bağlanır.
Adenin ile Timin arasında 2,Guanin ile sitozin arasında 3 tane zayıf hidrojen bağı bulunur.
Toplam nükleotit sayısı=A+T+G+C
*DNA kendini eşleyebilir.Bu olaya Replikasyon(=Duplikasyon) denir.
*Ökaryot hücrelerde :çekirdek,mitekondri ve plastitlerde bulunur.
*Hücrelerin genetik bilgisini taşır ve sonraki nesillere aktarır.
*Protein ve RNA sentezini yönetir.
*DNA polimeraz ve Ligaz enzimleri tarafından sentezlenir.
*Mutasyon denen kalıtsal değişikliklere uğrar.
*A+T/G+C oranı türe özgüdür.İnsanda bu oran 1,52 dir.

ÖRNEK SORU:4500 Nükleotitli bir DNA'nın yapısında 1100 guanin nükleotit varsa bu DNA daki toplam Hidrojen bağı sayısını bulunuz?
TOPLAM NÜKLEOTİT SAYISI=A+T+G+C
4500=A+T+1100+1100
A+T=4500-2200=2300
T=2300/2=1150
A ile T arasında 1150*2=2300
G ile C arasında 1100*3=3300
TOPLAM HİDROJEN BAĞI=2300+3300=5600

RNA (RİBONÜKLEİK ASİT)

1-Sadece mRNA tek iplikten oluşmuştur.Gerek rRNA ve gerekse tRNA ların çift zincir oluşumunu sağlayan katlanmaları vardır.
2-Adenin,guanin,sitozin ve urasil nükleotitlerini bulundurur.(RNA da timin bulunmaz)
3-Riboz şekerini bulundurur.
4-Kendisini eşleyemez.DNA üzerinden sentezlenir.
5-Ökaryot hücrelerde çekirdek,mitekondri,plastitler,ribozom ve stoplazmalarda bulunabilir.
6-DNA'dan aldığı bilgiyle protein sentezini sağlar.
7-RNA polimeraz enzimiyle sentezlenir.RNaz tarafından parçalanır.
8-Miktarı bir canlının aynı tip hücrelerinde bile farklı olabilir.Protein sentezinin fazla olduğu hücrelerde RNA miktarı fazladır.
9-Görevlerine göre 3 çeşit RNA bulunur

1-Mesajcı RNA(m RNA=elçi RNA=messanger RNA)

-Hücrede en az bulunan RNA çeşididir.Toplam RNA nın %5 ini oluşturur.
-DNA çekirdekten çıkamadığı için protein sentezi için gerekli şifreyi DNA dan alıp ribozmun küçük alt birimine getirir.
-Hücrede her farklı protein için farklı bir mRNA sentezlenir.

2-Taşıyıcı RNA( tRNA=Transfer RNA)

*Hücredeki RNA ların %15 ini oluşturur.
*Stoplazmada çözelti halinde bulunduğundan eriyebilir RNA da denir.
*Görevi, protein sentezinde kullanılacak aminoasitleri ribozomun büyük alt birimine taşımaktır.
*Her tRNA, bir defada sadece bir aminoasiti ribozoma taşıyabilir.
*Canlılarda 20 farklı aminoasite ait, en az 20 en çok 61 çeşit tRNA bulunur.(Nedenini araştırabilirsiniz!)
*tRNA lar küçük RNA lardır.tRNA tek zincir üzerinde kıvrımlar yaparak yonca şeklini almıştır.Bu şekilde yer yer çift zincir yapısı gözlenmektedir.
*Hidrojen bağı taşıyan tek RNA çeşididir.

3-Ribozomal RNA (rRNA)

*Hücredeki RNA ların %75-85 ini oluşturur.
*Proteinlerle birlikte ribozomun yapısına katılır.

DNA İLE RNA'NIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

1-Adenin,Guanin ve Sitozin bazı taşımaları.
2-Fosfat grubu(H₃PO₄)
3-Nükleotitleri birbirine bağlayan fosfodiester bağları.